Balıklı Rum Kilisesi

Balıklı Rum Kilisesi'ni İstanbul'da yaşadığım zamanlar ziyaret etmiştim ve yaklaşık 3 yıldır yazılmayı bekleyen konular arasında yer almaktaydı. Uzun zamandır çoğunlukla Ankara üzerine yazdığım için bu sefer de eski günler yad olsun diyerek İstanbul yazısı yazmaya karar verdim.

Balıklı Ayazması İstanbul'da Zeytinburnu ilçesinde yer almaktadır. Bölgeyi daha da daraltarak anlatmak gerekirse Merkezefendi bölgesine yakındır.

Ayazma Hristiyanlar için şifalı su anlamına gelmekteymiş.Bu ayazma İstanbul'un en bilinen ayazmalarındanmış ama burnumuzun dibinde olmasına rağmen bilmiyorduk. Eşimin yurt dışından gelip Türkiye'de yaşayan yabancı bir arkadaşı İstanbul'un gezilmesi gereken yerleri arasında burayı da sayınca, açıkçası kendi memleketimizi başka bir ülkenin vatandaşından öğrenmenin mahcubiyeti ile gidilecek yerler listemize ekleyip, ilk fırsatta da gitmiştik.

Esasında yıllar içinde depremler, savaşlar vs gibi sebeplerle bir çok kez restorasyon çalışmaları yapılmış olsa da, rivayetlere göre 5. yüzyılda yapıldığını varsayarsak kilise ve ayazma çok bakımlı diyebilirim. Gittiğimizde burayı gezmek için farklı ülkelerden turlar gelmişti. Yine de çok kalabalık sayılmadığından rahatça gezebilmiştik.

Ayazmaya neden Balıklı dendiğinin hikayesi de bana çok ilginç gelmişti. Rivayete göre, Türkler İstanbul'u fethedince, bu ayazma civarında balık kızartan bir rahip, Türklerin İstanbul'u ele geçirdiği söylenir. O da elindeki pişmiş balıkları göstererek, bu balıkların canlanıp tavadan sıçrayacaklarına ne kadar inanırsam, Türklerin de ele geçirdiğine ancak o kadar inanırım der ve o esnada balıklar canlanarak suya doğru sıçrarlar. Bu ayazmaya da bu hikayeden dolayı Balıklı Ayazma adı verilir.

Bu ayazmanın içinde bir çok mezarlık var. Fetihten sonra İstanbul'da ölen 268 patriğin 20'si burada yatmaktaymış. Bir de mezarlıkların orada yürüdüğünüz yolda yazılar Karamanca yazılıymış. İstanbul'da yaşayan çok kültürlülük yapılarından sadece bir kısmı. Fetihten sonra başkentte farklı uygarlıkların olması amacını güden politika sebebi ile getirilmişler. Karamanlılar Ortodoks mezhebine sahip, Grek alfabesi kullanan ama Türkçe konuşan kişilermiş. O yüzden de Grek harfleriyle yazılan ve Türkçe gibi yazdığı gibi okunabilen değişik bir dil ortaya çıkmış. Karaman cemaatine mensup kişiler için en büyük zorluk Kurtuluş Mücadelesi esnasında Türk-Yunan mübadelesi olurken çıkmış. Anadolu'da yaşayan Karamanlılar Ortodoks olmaları sebebi ile Rum olarak kabul edilmişler ve Yunanistan'a gönderilmişlerdir. Esasında Grek harflerini yazarken kullansalar da Türkçe konuşan bu kişiler orada da sıkıntı yaşamışlar ve bir süre sonra onların kültürüne uyarak yaşamlarını devam ettirmişler.

Balıklı Ayazma İstanbul'da yaşadığım dönemde, çok yakınında olmama rağmen bihaber olduğum bir yerdi. Gidip ziyaret edince, iyi ki de gitmişim demiştim. İstanbul esasında böyle bir şehir, tüm keşmekeşine rağmen, her yerinden tarih fışkıran, çok kültürlülüğün izlerini görebildiğiniz ve her semtte başka şeyler keşfedebileceğiniz masalsı bir şehir. Bazen Ankara'dan sanki İstanbul'da hiç yaşamamışçasına turist olarak gezip keşfetmek istiyorum. Orada yaşayanlar kıymetini bilsin derim.